พระธาตุพนมเป็นปูชนียสถานที่สำคัญยิ่งของภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ตั้งอยู่ในจังหวัดนครพนม โดยเชื่อกันว่าพระธาตุพนมสร้างขึ้นเพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า ตำนานการสร้างพระธาตุพนมมีความเก่าแก่และเป็นที่เคารพสักการะของพุทธศาสนิกชนมาเป็นเวลานาน
ตามตำนาน เล่าว่าเมื่อประมาณ 8 ปีหลังจากที่พระพุทธเจ้าปรินิพพาน พระมหากัสสปะเถระเจ้าได้นำคณะสงฆ์ 500 รูป เดินทางจากอินเดียมายังดินแดนสุวรรณภูมิ พร้อมทั้งได้นำพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้ามาด้วย โดยมีจุดประสงค์เพื่อหาสถานที่เหมาะสมในการประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ เมื่อคณะสงฆ์มาถึงบริเวณที่ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของพระธาตุพนม พวกเขาพบว่าที่แห่งนี้เป็นสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ มองเห็นวิวที่กว้างไกล มีภูเขาอยู่เบื้องหลังและแม่น้ำโขงอยู่ด้านหน้า จึงเห็นสมควรที่จะสร้างพระธาตุขึ้นที่นี่
การสร้างพระธาตุพนมเริ่มต้นขึ้นโดยการร่วมมือของกษัตริย์จากห้าประเทศในแถบสุวรรณภูมิ ได้แก่ พระยาอินทร์จากอินเดีย พระยาสุวรรณภูมิ พระยาจัมปาศักดิ์ พระยาขอม และพระยาลาว โดยพวกเขาได้นำศิลาแลงจากภูเขาใกล้เคียงมาสร้างเป็นองค์พระธาตุ
เมื่อการก่อสร้างเสร็จสิ้น พระมหากัสสปะได้นำพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าบรรจุไว้ในองค์พระธาตุ พร้อมทั้งมีการบวงสรวงและอธิษฐานขอให้พระธาตุพนมเป็นที่สักการะของพุทธศาสนิกชนสืบต่อไป
พระธาตุพนมได้กลายเป็นศูนย์รวมจิตใจของผู้คนในแถบนี้และผู้ที่เคารพศรัทธาจากทั่วสารทิศ มีการจัดงานประเพณีสักการะพระธาตุพนมในทุก ๆ ปี โดยมีผู้คนเดินทางมาร่วมงานจากทั่วประเทศไทยและประเทศใกล้เคียงเพื่อร่วมพิธีกรรมต่าง ๆ เช่น การเดินเวียนเทียน การบูชาดอกไม้ธูปเทียน และการบูชาด้วยข้าวสาร
ในช่วงเวลาหลายร้อยปีที่ผ่านมา พระธาตุพนมได้ผ่านการบูรณะหลายครั้งเนื่องจากความเสื่อมสลายตามกาลเวลา แต่การบูรณะทุกครั้งได้รักษารูปแบบเดิมของพระธาตุไว้ ซึ่งทำให้พระธาตุพนมยังคงงดงามและศักดิ์สิทธิ์อยู่จนถึงทุกวันนี้
ในปี พ.ศ. 2518 เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝัน เมื่อพระธาตุพนมล้มลงมาเนื่องจากอิทธิพลของพายุใหญ่ แต่หลังจากนั้นไม่นานก็ได้มีการบูรณะองค์พระธาตุขึ้นมาใหม่ โดยได้รับการสนับสนุนจากผู้มีจิตศรัทธาทั้งในและต่างประเทศ และพระธาตุพนมในปัจจุบันก็คือองค์ที่สร้างขึ้นใหม่ตามรูปแบบเดิม
พระธาตุพนมถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่มีอิทธิพลต่อวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของผู้คนในภาคอีสาน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความเชื่อในการอธิษฐานขอพร การแก้บน หรือการจัดพิธีกรรมทางศาสนา พระธาตุพนมยังคงเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจและแสดงถึงความศรัทธาที่ลึกซึ้งของผู้คนในแถบนี้มาจนถึงปัจจุบัน