ความสำคัญของการใช้ภาษาและมารยาท
การใช้ภาษาที่ถูกต้องและมีมารยาทเป็นสิ่งสำคัญในการสื่อสารและการอยู่ร่วมกันในสังคม ช่วยสร้างความเข้าใจที่ดีและแสดงถึงการให้เกียรติซึ่งกันและกัน
มารยาทในการอ่าน พูด ฟัง และเขียน
มารยาทในการอ่าน
- อ่านหนังสือด้วยความระมัดระวัง ไม่ทำให้หนังสือชำรุด
- ไม่ส่งเสียงดังรบกวนผู้อื่นขณะอ่านในที่สาธารณะ
- อ่านอย่างมีวิจารณญาณ ไม่เชื่อข้อมูลทันทีโดยไม่ตรวจสอบ
- เคารพลิขสิทธิ์ของผู้เขียน ไม่คัดลอกโดยไม่อ้างอิง
มารยาทในการพูด
- พูดด้วยน้ำเสียงที่สุภาพ ไม่ตะโกนหรือพูดเสียงดังเกินไป
- ใช้คำพูดที่สุภาพ หลีกเลี่ยงคำหยาบคาย
- ไม่พูดแทรกขณะผู้อื่นกำลังพูด
- พูดให้ตรงประเด็น ไม่อ้อมค้อมหรือพูดวกวน
- ใช้ระดับภาษาให้เหมาะสมกับบุคคลและสถานการณ์
มารยาทในการฟัง
- ตั้งใจฟังผู้พูด ไม่เล่นโทรศัพท์หรือทำกิจกรรมอื่น
- แสดงท่าทีสนใจในสิ่งที่ผู้พูดกำลังสื่อสาร
- ไม่แสดงอาการเบื่อหน่ายหรือรำคาญ
- รอให้ผู้พูดพูดจบก่อนแสดงความคิดเห็นหรือซักถาม
มารยาทในการเขียน
- เขียนด้วยลายมือที่อ่านง่าย หรือพิมพ์ให้เป็นระเบียบ
- ใช้ภาษาที่สุภาพ ถูกต้องตามหลักไวยากรณ์
- ไม่เขียนข้อความที่เป็นการโจมตี ดูหมิ่น หรือสร้างความเสียหายแก่ผู้อื่น
- อ้างอิงแหล่งที่มาเมื่อนำข้อมูลหรือความคิดของผู้อื่นมาใช้
- ตรวจทานความถูกต้องก่อนส่งหรือเผยแพร่
การใช้ภาษาในสถานการณ์ต่าง ๆ
การทักทาย
ทักทายผู้อาวุโส
- "สวัสดีครับ/ค่ะ คุณลุง/คุณป้า/คุณอา"
- "สวัสดีครับ/ค่ะ อาจารย์"
ทักทายเพื่อน
- "สวัสดี" "ไง" "ว่าไง" "เป็นไงบ้าง"
ทักทายในที่ทำงาน
- "สวัสดีครับ/ค่ะ" "อรุณสวัสดิ์ครับ/ค่ะ"
- "ขอให้เป็นวันที่ดีนะครับ/คะ"
การขออนุญาต
ขออนุญาตผู้ใหญ่
- "ขออนุญาตครับ/ค่ะ..."
- "ขอรบกวนเวลาสักครู่ได้ไหมครับ/คะ"
ขออนุญาตในห้องเรียน
- "ขออนุญาตถามครับ/ค่ะ อาจารย์"
- "ขออนุญาตออกนอกห้องครับ/ค่ะ"
ขออนุญาตในที่ทำงาน
- "ขออนุญาตนำเสนอความคิดเห็นครับ/ค่ะ"
- "ขออนุญาตลางานครับ/ค่ะ"
การขอโทษ
ขอโทษเมื่อทำผิดพลาด
- "ขอโทษครับ/ค่ะ ผม/ดิฉันไม่ได้ตั้งใจ"
- "ต้องขออภัยอย่างสูงครับ/ค่ะ"
ขอโทษเมื่อรบกวนผู้อื่น
- "ขอโทษที่รบกวนครับ/ค่ะ"
- "ขอโทษที่ทำให้ต้องลำบากครับ/ค่ะ"
การขอบคุณ
ขอบคุณทั่วไป
- "ขอบคุณครับ/ค่ะ"
- "ขอบคุณมากครับ/ค่ะ"
ขอบคุณในโอกาสพิเศษ
- "ขอบพระคุณเป็นอย่างสูงครับ/ค่ะ"
- "ซาบซึ้งในน้ำใจของท่านเป็นอย่างยิ่งครับ/ค่ะ"
การใช้คำที่เหมาะสมในสังคม
คำที่ควรใช้
คำสุภาพ
ใช้คำราชาศัพท์หรือคำสุภาพให้เหมาะสมกับบุคคล เช่น "รับประทาน" แทน "กิน" เมื่อพูดกับผู้อาวุโสหรือในที่ทางการ
คำแสดงความเคารพ
ใช้คำนำหน้าชื่อให้ถูกต้อง เช่น คุณ, อาจารย์, ดร., ศ., นพ. เพื่อแสดงความเคารพและให้เกียรติ
คำลงท้าย
ใช้คำลงท้ายที่สุภาพ เช่น "ครับ/ค่ะ" เพื่อแสดงความสุภาพและมีมารยาท
คำที่ควรหลีกเลี่ยง
คำหยาบคาย
หลีกเลี่ยงการใช้คำหยาบ คำด่า หรือคำสบถในที่สาธารณะหรือในการสนทนาทั่วไป
คำล้อเลียน
หลีกเลี่ยงการใช้คำล้อเลียนรูปร่าง หน้าตา ความพิการ หรือลักษณะส่วนบุคคลของผู้อื่น
คำดูหมิ่น
หลีกเลี่ยงการใช้คำที่แสดงการดูหมิ่น เหยียดหยาม หรือลดทอนคุณค่าของบุคคลหรือกลุ่มคนใด ๆ
หลักการเลือกใช้คำที่เหมาะสม
- พิจารณาบุคคลที่สนทนาด้วย (อายุ สถานะ ความสัมพันธ์)
- พิจารณาสถานการณ์และบริบท (ทางการ ไม่เป็นทางการ)
- คำนึงถึงวัฒนธรรมและประเพณีไทย
- เลือกใช้คำที่ชัดเจน เข้าใจง่าย ไม่กำกวม