ชนิดของคำ
ภาษาไทยแบ่งชนิดของคำออกเป็น 7 ชนิด แต่ในที่นี้จะกล่าวถึง 4 ชนิดหลักที่สำคัญ
คำนาม
คำที่ใช้เรียกชื่อคน สัตว์ สิ่งของ สถานที่ และสิ่งที่เป็นนามธรรม
ตัวอย่าง:
- คน: นักเรียน ครู หมอ
- สัตว์: สุนัข แมว นก
- สิ่งของ: โต๊ะ เก้าอี้ หนังสือ
- สถานที่: โรงเรียน บ้าน ตลาด
- นามธรรม: ความรัก ความสุข ความทุกข์
คำสรรพนาม
คำที่ใช้แทนคำนามที่กล่าวมาแล้ว เพื่อไม่ต้องกล่าวซ้ำ
ตัวอย่าง:
- บุรุษที่ 1: ฉัน ผม ดิฉัน เรา
- บุรุษที่ 2: คุณ เธอ ท่าน
- บุรุษที่ 3: เขา มัน พวกเขา
- สรรพนามชี้เฉพาะ: นี่ นั่น โน่น
- สรรพนามไม่ชี้เฉพาะ: ใคร อะไร ไหน
คำกริยา
คำที่แสดงอาการหรือการกระทำของประธาน
ตัวอย่าง:
- กริยาแท้: วิ่ง เดิน นอน กิน
- กริยาแสดงสภาพ: เป็น คือ อยู่
- กริยาช่วย: จะ ได้ กำลัง ควร
คำวิเศษณ์
คำที่ใช้ขยายคำนาม คำสรรพนาม คำกริยา หรือคำวิเศษณ์ด้วยกัน
ตัวอย่าง:
- วิเศษณ์บอกลักษณะ: สวย ใหญ่ เล็ก
- วิเศษณ์บอกเวลา: เมื่อวาน วันนี้ พรุ่งนี้
- วิเศษณ์บอกสถานที่: ที่นี่ ที่นั่น ข้างบน
- วิเศษณ์บอกจำนวน: มาก น้อย หลาย
การสร้างคำ
ภาษาไทยมีวิธีการสร้างคำหลายวิธี ซึ่งทำให้เกิดคำใหม่ที่มีความหมายแตกต่างกันออกไป
คำซ้อน
คำซ้อนคือการนำคำที่มีความหมายเหมือนกัน คล้ายกัน หรือเกี่ยวข้องกันมาซ้อนกัน เพื่อให้ได้ความหมายชัดเจนขึ้น หรือเกิดความหมายใหม่
ตัวอย่าง:
- คำซ้อนเพื่อเสียง: ผู้คน เดินทาง บ้านเรือน
- คำซ้อนเพื่อความหมาย: เสื่อสาด ถ้วยชาม ข้าวปลา
- คำซ้อนขัดความ: ผิดถูก ดีร้าย สูงต่ำ
คำประสม
คำประสมคือการนำคำตั้งแต่สองคำขึ้นไปมารวมกันแล้วเกิดความหมายใหม่ ซึ่งอาจสัมพันธ์หรือไม่สัมพันธ์กับคำเดิมก็ได้
ตัวอย่าง:
- ลูกน้ำ (ลูก + น้ำ)
- แม่บ้าน (แม่ + บ้าน)
- น้ำตา (น้ำ + ตา)
- ตู้เย็น (ตู้ + เย็น)
- รถไฟ (รถ + ไฟ)
คำซ้ำ
คำซ้ำคือการนำคำคำเดียวกันมากล่าวซ้ำ เพื่อเน้นความหมาย บอกความหลากหลาย หรือเปลี่ยนความหมายของคำเดิม
ตัวอย่าง:
- เร็วๆ (เร็ว + เร็ว) - บอกอาการ
- เด็กๆ (เด็ก + เด็ก) - บอกพหูพจน์
- บ่อยๆ (บ่อย + บ่อย) - บอกความถี่
- ดำๆ (ดำ + ดำ) - บอกความไม่ชัดเจน
- ชิดๆ (ชิด + ชิด) - บอกระยะใกล้
ประโยค
ส่วนประกอบของประโยค
ประโยคในภาษาไทยประกอบด้วยส่วนสำคัญ 3 ส่วน คือ ประธาน กริยา และกรรม
ประธาน
ผู้กระทำกริยาในประโยค มักเป็นคำนามหรือคำสรรพนาม
กริยา
คำที่แสดงการกระทำหรืออาการของประธาน
กรรม
ผู้ถูกกระทำหรือสิ่งที่ถูกกระทำ (บางประโยคอาจไม่มีกรรม)
ตัวอย่างประโยค:
แมว กิน ปลา
ประธาน: แมว, กริยา: กิน, กรรม: ปลา
นักเรียน อ่าน หนังสือ
ประธาน: นักเรียน, กริยา: อ่าน, กรรม: หนังสือ
เขา วิ่ง
ประธาน: เขา, กริยา: วิ่ง (ไม่มีกรรม)
การเรียงประโยคให้สมบูรณ์
การเรียงประโยคในภาษาไทยมีรูปแบบพื้นฐานคือ ประธาน + กริยา + กรรม แต่อาจมีส่วนขยายเพิ่มเติมได้
รูปแบบประโยคพื้นฐาน
- ประโยคความเดียว: ประธาน + กริยา (+ กรรม)
- ประโยคความรวม: ประโยคความเดียว + คำเชื่อม + ประโยคความเดียว
- ประโยคความซ้อน: ประโยคหลัก + ประโยคย่อย
ตัวอย่างการเรียงประโยค:
ประโยคความเดียว:
"พ่อกำลังอ่านหนังสือพิมพ์"
ประโยคความรวม:
"แม่ทำอาหารและพ่อล้างจาน"
ประโยคความซ้อน:
"ฉันเห็นเด็กคนนั้นที่กำลังวิ่งเล่นในสวน"
คำเป็น-คำตาย
การแบ่งคำเป็นคำตายในภาษาไทยมีความสำคัญต่อการแต่งคำประพันธ์และการออกเสียง
คำเป็น
คำเป็นคือคำที่ประกอบด้วย:
- คำที่มีตัวสะกดในมาตรา แม่ ก กา (ไม่มีตัวสะกด)
- คำที่มีตัวสะกดในมาตรา แม่ น ง ม ย ว ร ล ฬ
ตัวอย่าง:
- ตา (แม่ ก กา)
- นา (แม่ ก กา)
- คาน (แม่ น)
- นาง (แม่ ง)
- ลาม (แม่ ม)
- สาย (แม่ ย)
- กาว (แม่ ว)
- คาร (แม่ ร)
- คาล (แม่ ล)
คำตาย
คำตายคือคำที่ประกอบด้วย:
- คำที่มีตัวสะกดในมาตรา แม่ ก บ ด
- คำที่มีรูปวรรณยุกต์ ไม้เอก (่) และไม้โท (้) กำกับและไม่มีตัวสะกด
ตัวอย่าง:
- มาก (แม่ ก)
- รถ (แม่ ก)
- กาบ (แม่ บ)
- ขาด (แม่ ด)
- จับ (แม่ บ)
- ขัด (แม่ ด)
- น่า (ไม้เอก)
- ช้า (ไม้โท)
ความสำคัญของคำเป็น-คำตาย
- ใช้ในการแต่งคำประพันธ์ เช่น กลอน โคลง ฉันท์
- มีผลต่อการผันวรรณยุกต์และการออกเสียง
- ช่วยในการอ่านทำนองเสนาะให้ไพเราะ
อักษรนำ อักษรควบกล้ำ
อักษรนำ
อักษรนำคือพยัญชนะตัวหน้าที่ไม่ออกเสียงของตัวเอง แต่ออกเสียงตามพยัญชนะตัวที่สอง โดยมีเสียงสั้นๆ คั่นกลาง
หลักการของอักษรนำ
- อักษรสูงนำอักษรต่ำเดี่ยว ออกเสียงอักษรต่ำ
- อักษรกลางนำอักษรต่ำเดี่ยว ออกเสียงอักษรต่ำ
- ห นำอักษรสูง ออกเสียงอักษรสูง
- อ นำ ย ออกเสียงอักษรกลาง
ตัวอย่างอักษรนำ:
สนุก (ส นำ น)
ตลาด (ต นำ ล)
ถนน (ถ นำ น)
หญิง (ห นำ ญ)
อย่า (อ นำ ย)
จริง (จ นำ ร)
อักษรควบกล้ำ
อักษรควบกล้ำคือพยัญชนะสองตัวที่ออกเสียงพร้อมกันในพยางค์เดียวกัน
ประเภทของอักษรควบกล้ำ
- อักษรควบแท้: ออกเสียงพยัญชนะทั้งสองตัวชัดเจน
- อักษรควบไม่แท้: ออกเสียงเฉพาะพยัญชนะตัวหน้า
ตัวอย่างอักษรควบแท้:
กร- (กรอบ)
กล- (กลม)
กว- (กวาด)
ขร- (ขรม)
ขล- (ขลัง)
ขว- (ขวาน)
ตัวอย่างอักษรควบไม่แท้:
ทร- (ทราย)
ศร- (ศรี)
สร- (สร้าง)
คำที่มักเขียนผิด/ใช้ผิด
ในภาษาไทยมีคำหลายคำที่มักเขียนผิดหรือใช้ผิดความหมาย ต่อไปนี้เป็นตัวอย่างที่พบบ่อย
คำที่มักเขียนผิด
ชื่อของสมุนไพรชนิดหนึ่ง ไม่มี ร หลัง ก
หมายถึง เผลอเพลิน ไม่ใช่ เผลอไผล
ไม่มี ิ (สระอิ) ที่ ต
ไม่มี ์ (การันต์) และไม่แยกคำ
มี ร และ ์ (การันต์) ที่ ร
เขียนถูกทั้งสองแบบ แต่ความหมายต่างกัน
คำที่มักใช้ผิดความหมาย
ดิฉัน / ผม
ใช้ผิด:
"ดิฉันขอขอบคุณทุกท่านที่มาร่วมงาน" (ผู้พูดเป็นผู้ชาย)
ใช้ถูก:
"ผมขอขอบคุณทุกท่านที่มาร่วมงาน" (ผู้พูดเป็นผู้ชาย)
"ดิฉันขอขอบคุณทุกท่านที่มาร่วมงาน" (ผู้พูดเป็นผู้หญิง)
ไป / มา
ใช้ผิด:
"คุณจะมาบ้านผมไหม" (ผู้พูดอยู่ที่ทำงาน)
ใช้ถูก:
"คุณจะไปบ้านผมไหม" (ผู้พูดอยู่ที่ทำงาน)
"คุณจะมาบ้านผมไหม" (ผู้พูดอยู่ที่บ้านของตัวเอง)
จำเป็น / จำใจ
ใช้ผิด:
"ฉันจำเป็นต้องบอกความจริงกับเขา" (ในความหมายที่ไม่เต็มใจ)
ใช้ถูก:
"ฉันจำใจต้องบอกความจริงกับเขา" (ไม่เต็มใจแต่ต้องทำ)
"ฉันจำเป็นต้องไปพบแพทย์" (มีความสำคัญที่ต้องทำ)