ความสำคัญของมารยาทในการใช้ภาษา
มารยาทในการใช้ภาษาเป็นสิ่งสำคัญที่แสดงถึงการให้เกียรติและความเคารพต่อผู้อื่น การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพไม่เพียงแต่เกี่ยวกับความถูกต้องของภาษา แต่ยังรวมถึงความเหมาะสมกับบุคคล สถานที่ และโอกาสอีกด้วย
มารยาทในการพูด ฟัง อ่าน และเขียนในที่สาธารณะ
มารยาทในการพูด
- พูดด้วยน้ำเสียงที่เหมาะสมกับสถานที่ ไม่ดังเกินไป
- หลีกเลี่ยงการใช้คำหยาบคาย คำสแลง หรือคำที่ไม่สุภาพในที่สาธารณะ
- รอให้ผู้อื่นพูดจบก่อนที่จะแสดงความคิดเห็น
- ใช้คำพูดที่สุภาพ มีหางเสียง เช่น ครับ/ค่ะ
มารยาทในการฟัง
- ตั้งใจฟังผู้พูดโดยไม่แสดงอาการเบื่อหน่าย
- ไม่พูดแทรกขณะที่ผู้อื่นกำลังพูด
- แสดงความสนใจด้วยภาษากาย เช่น การพยักหน้า
- ลดเสียงโทรศัพท์หรือปิดเสียงในที่ประชุมหรือสถานที่สาธารณะ
มารยาทในการอ่าน
- ไม่อ่านออกเสียงดังในที่สาธารณะ เช่น ห้องสมุด
- ไม่แย่งอ่านหนังสือหรือเอกสารที่ผู้อื่นกำลังอ่าน
- ดูแลรักษาหนังสือหรือเอกสารที่เป็นสาธารณะ ไม่ขีดเขียนหรือทำลาย
- เคารพพื้นที่ส่วนตัวของผู้อื่น ไม่แอบอ่านข้อความส่วนตัว
มารยาทในการเขียน
- ใช้ภาษาที่สุภาพและถูกต้องตามหลักไวยากรณ์
- ไม่เขียนข้อความที่เป็นการดูหมิ่น หรือทำให้ผู้อื่นเสียหาย
- ไม่เขียนข้อความบนสิ่งของสาธารณะ เช่น โต๊ะ ผนัง
- ระมัดระวังการใช้ภาษาในการเขียนบนสื่อสังคมออนไลน์
การใช้ภาษากับบุคคลต่างๆ ให้เหมาะสม
การใช้ภาษากับผู้ใหญ่
- ใช้คำสรรพนามที่แสดงความเคารพ เช่น "ผม" "ดิฉัน" แทนตัวเอง
- เรียกผู้ใหญ่ด้วยคำนำหน้าที่เหมาะสม เช่น คุณลุง คุณป้า อาจารย์
- ใช้ภาษาที่สุภาพ ไม่ใช้คำสแลงหรือคำย่อ
- พูดด้วยน้ำเสียงที่นุ่มนวล ไม่แสดงอาการกระด้าง
- ใช้คำลงท้าย "ครับ" "ค่ะ" เสมอ
การใช้ภาษากับเพื่อน
- สามารถใช้ภาษาที่เป็นกันเองได้ แต่ยังคงสุภาพ
- หลีกเลี่ยงการใช้คำหยาบคายแม้จะสนิทกัน
- ระมัดระวังการล้อเลียนที่อาจกระทบความรู้สึก
- ปรับการใช้ภาษาให้เหมาะสมกับสถานที่และบุคคลรอบข้าง
- ใช้คำพูดที่ให้กำลังใจและสร้างสรรค์
การใช้ภาษากับคนแปลกหน้า
- ใช้ภาษาที่สุภาพและเป็นทางการ
- เริ่มต้นด้วยการทักทายอย่างสุภาพ เช่น "สวัสดีครับ/ค่ะ"
- หลีกเลี่ยงการถามคำถามส่วนตัวที่มากเกินไป
- ใช้น้ำเสียงที่เป็นมิตรแต่ไม่สนิทสนมจนเกินไป
- ใช้คำลงท้าย "ครับ" "ค่ะ" เสมอ
ตัวอย่างการใช้ภาษาในสถานการณ์ต่างๆ
| สถานการณ์ | การใช้ภาษาที่เหมาะสม | การใช้ภาษาที่ไม่เหมาะสม |
|---|---|---|
| การขอความช่วยเหลือจากผู้ใหญ่ | "คุณครูครับ/คะ ขอความกรุณาช่วยอธิบายโจทย์ข้อนี้หน่อยได้ไหมครับ/คะ" | "ครู ช่วยดูข้อนี้หน่อย ไม่เข้าใจเลย" |
| การทักทายเพื่อนในที่สาธารณะ | "สวัสดี ทำอะไรอยู่เหรอ สบายดีไหม" | "เฮ้ย! มึงมาทำไรที่นี่วะ" |
| การขอทางจากคนแปลกหน้า | "ขอโทษนะครับ/คะ ช่วยบอกทางไปสถานีรถไฟฟ้าได้ไหมครับ/คะ" | "สถานีรถไฟฟ้าไปทางไหนอะ บอกหน่อย" |
ความเข้าใจในการเลือกใช้คำพูดเพื่อไม่ให้กระทบผู้อื่น
หลักการเลือกใช้คำพูดอย่างเหมาะสม
การเลือกใช้คำพูดที่เหมาะสมเป็นทักษะสำคัญในการสื่อสาร เพื่อไม่ให้เกิดความขัดแย้งหรือกระทบความรู้สึกของผู้อื่น ควรคำนึงถึงหลักการต่อไปนี้
1. คำนึงถึงความรู้สึกของผู้ฟัง
ก่อนพูดสิ่งใด ให้คิดถึงความรู้สึกของผู้ฟังว่าจะรู้สึกอย่างไรหากได้ยินคำพูดนั้น
2. หลีกเลี่ยงการวิพากษ์วิจารณ์
แทนที่จะวิจารณ์บุคคล ให้แสดงความคิดเห็นต่อพฤติกรรมหรือสถานการณ์แทน
3. ใช้คำพูดเชิงบวก
เลือกใช้คำพูดที่สร้างสรรค์และให้กำลังใจ แทนคำพูดที่ทำให้รู้สึกแย่
4. ระมัดระวังน้ำเสียงและภาษากาย
น้ำเสียงและท่าทางประกอบการพูดมีผลต่อความรู้สึกของผู้ฟังเช่นกัน
การเปลี่ยนคำพูดเชิงลบเป็นเชิงบวก
| คำพูดเชิงลบ | คำพูดเชิงบวก | ผลกระทบ |
|---|---|---|
| "คุณทำงานแย่มาก" | "งานนี้ยังมีจุดที่สามารถพัฒนาได้อีก ลองปรับตรงนี้ดูนะคะ" | ให้กำลังใจและชี้แนะแทนการตำหนิ |
| "คุณไม่เคยตรงต่อเวลาเลย" | "การมาตรงเวลาจะช่วยให้เราทำงานได้มีประสิทธิภาพมากขึ้นนะครับ" | เน้นประโยชน์ของการปรับปรุงแทนการกล่าวโทษ |
| "ความคิดนี้ใช้ไม่ได้เลย" | "ความคิดนี้น่าสนใจ แต่เรามาลองมองอีกมุมหนึ่งด้วยกันไหม" | ให้เกียรติความคิดเห็นของผู้อื่น แม้จะไม่เห็นด้วย |
| "คุณอ้วนขึ้นนะ" | "คุณดูมีความสุขดีนะ สบายดีไหม" | หลีกเลี่ยงการวิจารณ์รูปร่างหรือลักษณะทางกายภาพ |
คำพูดที่ควรหลีกเลี่ยง
- คำพูดที่เหมารวม เช่น "พวกคุณทั้งหมด..." "คนแบบนี้..."
- คำพูดที่ตัดสิน เช่น "คุณผิดแน่ๆ" "ไม่มีทางเป็นไปได้"
- คำพูดที่ดูถูก เช่น "แค่นี้ก็ทำไม่ได้เหรอ" "ง่ายๆ แค่นี้"
- คำพูดที่ประชดประชัน เช่น "เก่งมากเลยนะ" (ในความหมายตรงข้าม)
- คำพูดที่ล้อเลียนลักษณะทางกายภาพ ความเชื่อ หรือวัฒนธรรม
คำพูดที่ควรใช้แทน
- คำพูดที่เจาะจง เช่น "ในสถานการณ์นี้..." "จากที่สังเกต..."
- คำพูดที่แสดงความคิดเห็น เช่น "ผมคิดว่า..." "ในความเห็นของฉัน..."
- คำพูดที่ให้กำลังใจ เช่น "ลองอีกครั้งนะ" "ครั้งหน้าจะดีขึ้น"
- คำพูดที่จริงใจ เช่น "ขอบคุณสำหรับความพยายาม" "ฉันเห็นว่าคุณตั้งใจมาก"
- คำพูดที่แสดงความเข้าใจ เช่น "ฉันเข้าใจความรู้สึกของคุณ" "เป็นเรื่องปกติที่จะรู้สึกแบบนั้น"
สรุปความสำคัญของมารยาทในการใช้ภาษา
มารยาทในการใช้ภาษาเป็นทักษะสำคัญที่ช่วยให้การสื่อสารในสังคมเป็นไปอย่างราบรื่น การเลือกใช้ภาษาที่เหมาะสมกับบุคคล สถานที่ และโอกาส ไม่เพียงแต่แสดงถึงการให้เกียรติผู้อื่น แต่ยังสะท้อนถึงตัวตนและการศึกษาของผู้พูดอีกด้วย การฝึกฝนมารยาทในการใช้ภาษาจึงเป็นการพัฒนาตนเอง ที่จะส่งผลดีต่อการดำเนินชีวิตในสังคมอย่างมีความสุข