---

1. ปัญหาหรือความต้องการภายในชุมชนหรือท้องถิ่น

ปัญหาหรือความต้องการภายในชุมชน หรือท้องถิ่น ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันอาจจะส่งผลต่อการประกอบอาชีพต่าง ๆ ที่อยู่ในชุมชนหรือท้องถิ่น ดังนั้น การที่จะทราบถึงปัญหาหรือความต้องการภายในชุมชนหรือท้องถิ่นได้นั้น ต้องอาศัยการสำรวจชุมชนหรือท้องถิ่น เพื่อเก็บข้อมูลหรือปัญหาจากผู้ที่เกี่ยวข้องมาวิเคราะห์แนวทางการแก้ปัญหา

1.1การสำรวจชุมชนหรือท้องถิ่น

การสำรวจชุมชนหรือท้องถิ่น หมายถึง การสำรวจและศึกษาข้อเท็จจริงเกี่ยวกับลักษณะและสภาพของสังคม เศรษฐกิจ วัฒนะธรรม ความต้องการ และปัญหาในชุมชนหรือท้องถิ่น เพื่อให้ทราบลักษณะและขอบเขตของปัญหาต่าง ๆ ที่มีอยู่ในชุมชนหรือท้องถิ่น และเป็นพื้นฐานในการศึกษาหาสาเหตุของแต่ละปัญหา และหาแนวทางในการปรับปรุงแก้ไขด้วยความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอย่างมีระบบ

นอกจากนี้ การสำรวจชุมชนหรือท้องถิ่นยังช่วยให้ทราบแหล่งการเรียนรู้ ได้แก่ ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอยู่ในพื้นที่ ปราชญ์ชาวบ้านที่มีประสบการณ์ บุคคลที่ประสบความสำเร็จในงานต่าง ๆ หน่วยงานหรือสถาบันต่าง ๆ ที่มีอยุ่ในชุมชนหรือท้องถิ่น เช่น วัด องค์กร สมาคม รวมถึงทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อนำมาปรับปรุงและพัฒนาอาชีพของชุมชนหรือท้องถิ่นให้ดีขึ้น

1.2 วิธีการสำรวจปัญหาในชุมชนหรือท้องถิ่น

การสำรวจชุมชนหรือท้องถิ่น ต้องศึกษาให้รอบด้าน เพื่อนำข้อมูลที่ศึกษามาประกอบการตัดสินใจในการแก้ปัญหา ซึ่งมีวิธีการสำรวจชุมชนหรือท้องถิ่น ดังนี้

	1. สำรวจจาก เอกสาร ตำรา และฐานข้อมูล เป็นการศึกษาจากข้อมูลหรือเอกสารที่มีอยู่แล้ว ได้แก่ เอกสารทางวิชการ วารสาร บทความ วิจัย ฐานข้อมูล ที่ถูกจัดเก็บในระบบดิจิทัลซึ่งเผยแพร่บนเว็บไซต์ ซึ่ง วิธีนี้ ประหยัดค่าใช้จ่ายและเวลา ได้รับความนิยมสูง โดยสิ่งที่ต้องระวัง คือ ความถูกต้องของข้อมูลที่ได้รับ ดังนั้น ต้องดูว่า เป็นเอกสารที่มีแหล่งอ้างอิงที่น่าเชื่อถือได้
	2. สำรวจจาก การสังเกต เป็นการเข้าไปในชุมชนหรือท้องถิ่นแล้วใช้หลักการสังเกต ซึ่งมีวิธีนี้เป็น วิธีที่จะได้รับข้อมูลครบถ้วนและเชื่อถือได้ แต่อาจทำให้เก็บข้อมูลได้ไม่ครบทกแง่มุม
	3. สำรวจจาก การสัมภาษณ์ เป็นการสอบถามคนในชุมชนหรือท้องถิ่น โดยอาจจะต้องเลือกที่มีความรู้และมีประสบการณ์เกี่ยวกับเรื่องนั้น ๆ รวมถึงผู้นำในชุมชน โดยในการสัมภาษณ์ ผู้สัมภาษณ์ต้องเตรียมคำถามไว้ล่วงหน้าซึ่งเป็นคำถามปลายเปิด เพื่อให้ผู้ถูกสัมภาษณ์ได้แสดงความคิดเห็นได้เต็มที่ วิธีนี้จะทำให้ได้ข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริงจากชุมชน หรือท้องถิ่น แต่เป็นวิธีที่ต้องใช้เวลาและเสียค่าใช้จ่ายมาก
	4. สำรวจจาก แบบสอบถาม เป็นวิธีการนิยมใช้มากอีกวิธีหนึ่ง เพราะประหยัดเวลากว่าการสำรวจด้วยวิธีอื่น แต่เป็นวิธีการที่เหมาะกับในชุมชนหรือท้องถิ่นที่สามารถอ่านออกเขียนได้ ซึ่ง การทำแบบสอบถาม ต้องทำการศึกษารายละเอียดของชุมชนหรือท้องถิ่นมาก่อน เพื่อจะได้สามารถตั้งคำถามในประเด็นที่ต้องการได้ครับถ้วน ในการสำรวจปัญหาในชุมชนหรือท้องถิ่น ผู้สำรวจสามารถเลือกใช้วิธีการต่าง ๆ ร่วมกัน เพื่อให้ได้ข้อเท็จจริงของชุมชนหรือท้องถิ่นให้มากที่สุด และใช้เป็นแนวทางในการวางแผนการแก้ปัญหาภายในชุมชนหรือท้องถิ่นด้วยเทคโนโลยีได้อย่างมีประสิทธิภาพ

1.3 ประเภทของปัญหาในชุมชนหรือท้องถิ่น

ในแต่ละชุมชนหรือท้องถิ่นจะมีปัญหาหรือความต้องการภายในชุมชนหรือท้องถิ่นที่แตกต่างกัน โดยสามารถแบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ ได้ ดังนี้

1. ปัญหาด้านเศรษฐกิจ

คือ ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการประกอบอาชีพ เช่น การผลติ การจำหน่ายการบริโภค การบริการต่าง ๆ เกี่ยวกับการท่องเที่ยวในชุมชน ซึ่งมีประเด็นสำคัญ ดังนี้

1) การขาดแคลนปัจจัยการผลติและปัจจัยที่จำเป็น ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการผลติ ได้แก่ ที่ดิน เงินทุน แรงงาน วัตถุดิบและเครื่องมืออุปกรณ์ต่าง ๆ

2) การถือครองที่ดิน เกษตรกรส่วนใหญ่ไม่มีที่ดินทำกินเป็นของตนเอง บางรายประสบปัญหาขาดทุนต่อเนื่องทุกปีจนต้องขายที่ดินทำกินในบางส่วน

3) ภัยธรรมชาติ ในช่วยภัยแล้งเกษตรกรไม่สามารถทำการผลิตได้ เนื่องจากระบบชลประทานไม่เพียงพอต่อการทำการเกษตร

2. ปัญหาด้านสังคม

คือ ภาวะใด ๆ ในสังคมที่คนจำนวนมากถือว่าเป็นสิ่งผิดปกติ ไม่พึงปรารถนา รู้สึกไม่สบายใจและต้องการให้มีการแก้ปัญหา ให้กลับคืนสู่สภาวะปกติ ซึ่งมีประเด็นปัญหาด้านสังคม ดังนี้

1) ด้านคุณภาพของคน เช่น ปัญหาหนี้สินในครัวเรือน ปัญหาทางการศึกษา

2) ด้านความเป็นอยู่ เช่น ปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และบุหรี่เพิ่มขึ้น ปัญหามลพิษจากแหล่งน้ำในชุมชนหรือท้องถิ่น ปัญหาเส้นทางการคมนาคมในพื้นที่ห่างไกล ปัญหาโครระบาดในคนและสัตว์

3) ด้านความมั่นคง เช่น ปัญหาการก่อคดีอาญาเพิ่มขึ้นโดยเฉพาะคดียาเสพติด ปัญหาการก่อการร้าย ปัญหาการลักลอบค้าสิ่งผิดกฎหมายของผู้มีอิทธิพล

3. ปัญหาด้านวัฒนธรรม

วัฒนธรรม คือ วิถีชีวิตซึ่งมีทั้งที่เป็นนามธรรมและรูปธรรม โดยวัฒนธรรมที่เป็นรูปธรรมจะปรากฏในรูปของวัตถุ ส่วนวัฒนธรรมที่เป็นนามธรรม คือ พฤติกรรมที่จับต้องไม่ได้หรือยากที่จะมองเห็นได้ในทันที เช่น ความรู้สึก คุณค่า ปรัชญา ความเชื่อ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ซึ่ง ทั้ง 2 ส่วน จะประกอบอยู่ในวิถีชีวิตของคนในสังคม
ปัญหาด้านวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นในชุมชนหรือท้องถิ่น จำแนกออกเป็น 2 ส่วน ดังนี้

1) ปัญหาด้านวัฒนธรรมทางวัตถุ เช่น การเสื่อมสภาพของโบราณสถาน โบราณวัตถุ

2) ปัญหาด้านวัฒนธรรมทางภูมิปัญญา เช่น การปกป้องภูมิปัญญาด้านสมุนไพร การแพทย์แผนไทย การนวดแผนโบราณ

4. ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม

คือ ปัญหาที่เกิดจากการใช้ทรัพยากรอย่างฟุ่มเฟือย และขาดความรอบคอบจนส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต ธรรมชาติ ดิน น้ำ อากาศ ระบบนิเวศ โดยทุกปัญหาที่เกิดขึ้นมีความเกี่ยวพันกันอย่างเป็นระบบและส่งผลกระทบกันเป็นลูกโว่ เช่น การใช้อวนหรือแหที่มีตาถี่จับสัตว์น้ำที่ยังไม่โตเต็มที่ ทำให้สัตว์น้ำชนิดดังกล่าวมีจำนวนลดลง เนื่องจากไม่สามารถอยู่รอดได้ถึงวัยเจริญพันธุ์ และสัตว์อื่นที่กินสัตว์น้ำชนิดนี้เป็นอาหารหลักก็จะประสบปัญหาขาดแคลนอาหาร จึงส่งผลให้จำนวนสัตว์ชนิดอื่น ๆ ที่อยุ่ในห่วงโซ่อาหารเดียวกันได้รับผลกระทบไปด้วย

---

---

---